Giao dịch cho vay dân sự là một giao dịch phổ biến trong đời sống xã hội, tuy nhiên trong trường hợp cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự nhằm thu lời bất chính, người cho vay có thể phạm tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự và phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
I. Cơ sở pháp lý
Bộ luật hình sự 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017.
“Điều 201. Tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự
1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất theo quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đống đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
2. Phạm tội mà thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt từ từ 06 tháng đến 03 năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”.
II. Cấu thành tội phạm
1. Khách thể của tội phạm:
Tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự xâm phạm trật tự quản lý kinh tế mà cụ thể là trật tự quản lý trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ.
2. Mặt khách quan của tội phạm:
Tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự thể hiện ở hành vi cho người khác vay với thỏa thuận lãi suất cao gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất được Bộ luật Dân sự quy định. Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 468) thì lãi suất hợp đồng vay được xác định như sau:
“1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suát thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp pháp luật liên quan có quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
2. Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ”.
Ngoài ra, hành vi nêu trên chỉ cấu thành tội phạm nếu người phạm tội thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
3. Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự là người từ đủ 16 tuổi và có năng lực trách nhiệm hình sự. Nếu lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong quản lý công quỹ và dùng công quỹ cho vay lãi nặng mang tính chất bóc lột thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này với tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.
4. Mặt chủ quan của tội phạm:
Tội được thực hiện với lỗi cố ý và động cơ phạm tội là vụ lợi.
5. Về hình phạt:
Điều 201 Bộ luật hình sự quy định 02 khung hình phạt, cụ thể:
– Người phạm tội theo quy định tại Khoản 1 Điều 201 thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
– Người phạm tội theo quy định tại Khoản 2 Điều 201 thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
– Hình phạt bổ sung: Ngoài hình phạt chính nêu trên, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 đến 05 năm.
Mọi vướng mắc, quý khách hàng có thể liên hệ với chúng tôi để được tư vấn, giải đáp hoặc hỗ trợ về pháp lý.
Rất hân hạnh được phục vụ Quý khách hàng.
Trân trọng!
CÔNG TY LUẬT MINH LÊ
